Özet
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Erzurum-Kars Platosunda yer alan Kars ili, zengin akarsu kaynakları, verimli otlakları ve tarım alanları ile oluşturduğu elverişli ortamın katkısıyla eski çağlardan itibaren yerleşim görmüştür. Önemli yol güzergâhlarının kesişme noktasında yer alan bölge, kültürlerin yayılmasında da önemli role sahip olmuştur. M.Ö. I. binden itibaren kuzeye doğru bir genişleme siyaseti izleyen Urartular, bölgede önemli bir krallık olan Dia(u) ehi Krallığı’nı hâkimiyet altına almak ve daha kuzeye yayılmak için bölgeye çok sayıda sefer düzenlemişlerdir. Bu amaçla bölgeyi kontrol altına almak isteyen Urartular, askeri ve lojistik anlamda güçlenmek için önemli yol güzergâhları üzerinde kaleler inşa etmişlerdir. Urartu Krallığının kuzey yayılımı içerisinde olan Kars ve çevresinde de bu amaçla kaleler inşa edilmiştir. Kars ili, Arpaçay ilçesine bağlı Taşdere köyünde yer alan Taşdere/Sosgert Kalesi’nin bir Urartu yerleşmesi olduğu düşünülmektedir. Zira Arpaçay, Anadolu’dan Kafkaslara geçiş güzergâhı üzerinde, su kaynakları bakımından zengin bir bölgedir. Bu bakımdan kalenin bu yol güzergâhı üzerinde ve stratejik bir konumda yer alması, Urartuların kuzey seferleri esnasında kaleyi etkin bir şekilde kullanmış olabileceklerini düşündürmektedir. Taşdere/Sosgert Kalesi, Karahan çayının oluşturduğu vadinin hemen güneyinde, vadiden yaklaşık 30-40 m yükseklikte kayalık bir alanda kurulmuştur. Kalede ana kayaya oyularak oluşturulmuş depo, sarnıç, kaya basamaklı su tüneli ve kiklopik teknikte yapılmış sur duvarlarına ait mimari yapılar bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu, Kars, Urartu, Kale, Taşdere/Sosgert
Bu makale 2 kez okundu