Özet
Bu çalışma Mısır’ın Napoleon Bonaparte tarafından işgalini müteakip, Mısır siyasetinin geleneksel aktörleri olan Memlûk beylerinin zevalinden ve onlardan biri, Muhammed Bey Elfî’nin Mısır Memlûkleri için çare arayışlarını anlatmayı amaçlamaktadır. Elfî Bey, Mısır’ın gördüğü son büyük Memlûk beyidir. Onun Mısır’ın işgalinden sonra gerek Bâbıâli ve İngiltere, ayrıca sair Memlûk hizipleriyle ilişkileri tam manasıyla açıklığa kavuşmuş değil. Diğer taraftan Elfî Bey iktidarını, hanesinden ve Kahire’de sağladığı iktisadî itibardan almaktadır. Bu sebeple Elfî Bey’i Osmanlı Mısır’ının eski rejiminin temsilcilerinden biri olarak değerlendirmek mümkündür. Bu vaziyette, Memlûklerin kendi aralarındaki iktidar mücadelesi ve Mısır, Fransa ve İngiltere nezdinde beynelmilel bir mesele haline gelmiştir. Memlûkler nasıl kurtulur? Sorusuna bir cevap arayan Elfî Bey, Bonaparte karşısında Bâbıâli yanında yer alan ve Bâbıâli’nin Memlûkleri ortadan kaldırma siyasetinde iki taraf arasında arabuluculuk yapan İngiltere’nin yardımını istedi. Hatta Londra’ya yaptığı seyahatin sebebi de bu maksatladır. Burada Ekim-Aralık 1803 tarihleri arasında Muhammed Bey Elfî’nin Londra’da Memlukler adına bulunduğu dönemdeki faaliyetleri anlatılacaktır. Bu konuda dönemin İngiliz basınında Elfî Bey ve faaliyetleriyle ilgili yer alan haberlerin yanı sıra İngiliz ve Osmanlı Arşiv belgelerinden istifade edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Mısır; Memlûkler; Muhammed Bey Elfî; İngiltere; Osmanlı İmparatorluğu; Fransa
Bu makale 3358 kez okundu